Een kijkje in de Cambodjaanse keuken

Cambodja begint al goed. Voor het exit stempel uit Laos moeten we twee dollar betalen. Niet zo leuk want we weten heel goed dat die dollars rechtstreeks in de zakken van de oh-zo-belangrijke-man-met-de-stempel gaan. Ambtenaren verdienen vaak maar rond de honderd dollar per maand. Twee dollar voor iedere stempel als aanvulling is dus een groot bedrag. Bij een stalletje tussen de twee grensposten is er een medisch checkpoint. We moeten een formuliertje invullen met vragen over onze gezondheid en iemand meet onze temperatuur. Kosten: twee dollar. We hebben natuurlijk een visum nodig (twintig dollar, een koopje als het om visa gaat) en daarvoor moeten we ook een formulier invullen. Het formulier kost twee dollar. Hmmm….
Het feit dat Maarten geen pasfoto heeft, geen probleem, gewoon twee dollar extra betalen en er is geen haan die er naar kraait. Als laatste moet er nog een stempel op ons visum bij een volgend loket. Kosten…… twee dollar. Welcome to Cambodja.

Stung Treng-Kratie

Door het lezen van andere wereldfietser blogs wisten we al dat Stung Treng- Kratie, in het noorden van Cambodja een rot eind van legendarische omvang is. Het is 140 kilometer zonder overnachtingsmogelijkheden om de dag in te korten. De dag hiervoor hebben we al kennisgemaakt met het saaie en open landschap, vandaag belooft geen verandering. Er wordt hier veel hout gekapt en grote stukken land platgebrand voor landbouw. Er is geen sprietje schaduw langs de kant van de weg en het lijkt of het in Cambodja nog een tikkeltje warmer is dan in Laos. Nauwelijks restaurantjes in dit dunbevolkte deel maar wel links en rechts een rode koelbox met daarin een blok ijs en blikjes drinken. Die blokken ijs worden in de vroege morgen door vrachtwagentjes (of achter op de scooter!) door heel Cambodja verspreid. Met een handzaag worden er koelbox klare brokken van gezaagd. Er is een lichtpuntje wat ons voorspeld is door andere, tegemoetkomende fietsers: wij hebben waarschijnlijk wind mee, aangezien zij de wind tegen hadden. Gewoon maar zo vroeg mogelijk beginnen met trappen dus. Om kwart over zes zitten we al aan onze pannenkoek met honing, altijd een goede basis voor een lange dag. Om zeven uur begint onze fietsdag.

En wat werd het een lange dag. We hebben namelijk wél wind tegen en onze motivatie zakt langzaam weg terwijl de temperatuur stijgt. Uur na uur fietsen we verder maar Kratie komt maar tergend langzaam dichterbij. Een paar keer een Coca-cola stop helpt ons weer even verder maar op het einde van de middag zit Line er helemaal doorheen. Maarten is een kei in pep-talk maar die begint nu toch ernstig zijn doel te missen. Rugpijn, schrale plekken door het zweten en nog steeds twintig kilometer voor de boeg. Normaal zijn dat de die-doen-we-nog-even kilometers. Maar nu …
We doen een halfslachtige poging om een slaapplaats of een lift te regelen om dan toch maar weer op te stappen. Drie kilometer voor Kratie stapt Line af om meteen door haar knieën te zakken. Even zitten langs de kant van de weg en als ze toch bezig is, meteen maar even languit liggen. Dat voelt goed! Een paar nieuwsgierige en bezorgde Cambodjanen komen water en hulp aanbieden. Na een minuut of tien stappen we toch maar weer op de fiets. De laatste drie kilometer putten we uit het allerlaatste glimpje energie wat verborgen zat in onze tenen. Maarten heeft op dit soort momenten altijd nóg een geheime voorraad energie reserve en die gaat de guesthouses langs om te vragen of er een kamer vrij is. En daar is Line dan weer heel dankbaar voor, helemaal als ze tien minuten later in een kamer met airco op een bed kan gaan liggen.

Die avond had Line geen energie meer om te gaan eten. En ook de volgende dag kost het haar moeite om de twee trappen af te lopen. Dat je de halve wereld over fietst en dat je lijf je toch nog zo kan verrassen. Na een dag rust voelt ze zich weer weer helemaal fit. We besluiten toch maar om niet meer zulke lange dagen in te plannen. Veel te warm.

Phnom Penh

Als je in Phnom Penh bent, moet je een bezoek brengen aan security prison 21. Een voormalige school omgebouwd tot gevangenis en een grimmige herinnering aan de tijd dat de Rode Khmer aan de macht was. Niet bepaald een ‘leuke dag’ maar wel belangrijk om een stukje van dit land te begrijpen.
Het is nog maar zo kort geleden, 35 jaar, dat Pol Pot nier de baas was en het land en zijn bevolking compleet verwoestte. Vrijwel heel de bevolking van Phnom Penh en de andere steden werd naar het platteland vervoerd om daar dwangarbeid te verrichten. Het was een regime wat boeren verregaande verheerlijkte en intellectuelen verachtten. De keuze om juist een school om te bouwen tot gevangenis was dus geen toevallige. Alle scholen werden gesloten. Iedereen die opgeleid was, of intelligent, of kundig in om het even wat, was verdacht. En verdacht zijn was genoeg om samen met je hele gezin opgepakt te worden met maar een doel: martelen tot er een bekentenis volgde en daarna de dood. Security Prison 21 was een plek waar je maar even verbleef voordat je doorgevoerd werd naar de killing fields net buiten de stad. Van iedere gevangene werd een foto gemaakt en deze foto’s hangen nu in lange rijen in het gebouw. Overal waar je kijkt zie je de ogen van de mannen, vrouwen en kinderen.
Eigenlijk waren de Kids weer aan de beurt voor een blog maar Line vraagt zich ernstig af hoe je de wreedheden van de Khmer uit kunt leggen aan kids. Misschien is dat wel niet mogelijk en zeker niet in een blog. We kunnen het niet eens uitleggen aan onszelf.



In Phnom Penh besluiten we om een omweg te maken naar onze eindbestemming. Bangkok is te dicht bij naar onze zin en uitdrijven is één ding maar stilvallen past niet zo goed bij het ritme van onze reis. Zelfs als dat stilvallen gebeurd op een tropisch strandje. We proberen een volledige middag rondhangen op een wit zandstrand en vermaken ons best. Maar een hele week niks doen in de gloeiende zon… We besluiten dat we liever langs de Cambodjaanse kust fietsen dan liggen. En dus fietsen we naar Kampot en vandaar langs de kustlijn naar Thailand.

Aan de kust

Net als in het noorden van het land is het landschap langs de Cambodjaanse kust leeg. Maar saai is het niet. Het is hier mooi en groen. Voor het eerst hebben we het gevoel dat we echt door een tropisch regenwoud fietsen. Links ligt de zee en rechts liggen de Cardamon bergen. Grote delen van het land hier zijn natuurgebied en dat merken we o.a. aan de diversiteit aan vogels en vlinders.



Er lopen bijna geen andere wegen behalve de prima geasfalteerde kustweg. Als we vanuit hier naar Siem Reap zouden willen fietsen zou dat niet gaan omdat dat betekent dat we dagenlang over zandpaden moeten fietsen zonder een plaats om te overnachten. En hoewel we eerder in afgelegen gebieden hebben gefietst, hechten we steeds meer aan een beetje luxe. Een koude douche op het einde van de dag bijvoorbeeld. En als het guesthouse het biedt, zijn we ook niet te beroerd om wat extra dollars neer te leggen voor een airco in plaats van een ventilator. Het is ongelofelijk warm hier, ’s avonds koelt het maar matig af en de hoge luchtvochtigheid betekent: zweet. We zweten in straaltjes en laten nog net geen plasjes water achter op het asfalt. T-shirts en fietsbroeken zijn om acht uur ’s morgens al doorweekt en staan na één dag fietsen stijf van het zout dat achterblijft als de kleding weer droog is.

Een Cambodjaanse homestay

We zijn blij dat er precies halverwege Sre Ambel en Koh Kong een piepklein dorpje is met ecologische homestays. Een aantal mensen in het dorp werkt samen om een toeristisch informatiepunt te bemannen. Vanuit daar worden de gasten die zich melden eerlijk verdeeld over de verschillende huishoudens. Officieel heet dat community-based-ecologisch toerisme. Voor ons betekent het een warm welkom in een houten huisje op palen een eindje van de hoofdweg af. Onze gastvrouw en gastheer spreken geen woord Engels maar dat compenseren ze gemakkelijk met veel lachen en communiceren in gebarentaal. We zijn al veel langs dit soort huizen gefietst. Geen elektriciteit of stromend water. Een rieten dak en een houten vloer. Een paar kamers met 4 muren maar het grootste gedeelte van het leven speelt zich buiten of onder een afdak af. Het begrip open keuken betekend heel wat anders in Cambodja dan in Nederland.
En nu krijgen we dus de kans om dit leven van wat dichterbij mee te maken. Wij krijgen een van de kamers tot onze beschikking. Een dun matras op een groot bed met een klamboe. Een kleine ventilator die draait op een auto accu. (Deze accu’s worden leeg opgehaald en vol weer gebracht door een soort van accu-boer.)



De badkamer heeft muren en een dak van riet maar wel een tegelvloer. Er staat een grote waterton met lekker fris water en een mandibak op ons te wachten. Hier zijn we al aan gewend. Soms is een grote plens koud water over je heen gieten lekkerder dan een douche! Wat ons opvalt is dat het huis maar ook de rest van het dorp keurig opgeruimd en schoon zijn. Zelfs het zandpad naar het huis en de moestuin toe is aangeharkt. Dat is niet vanzelfsprekend. Er zijn veel mensen die het afval rond hun huis of in hun restaurantje niet eens opmerken. Ook het eten in de homestay is goed verzorgd en na het eten zitten we nog heel even bij een olielampje en een tl-buisje wat ook op de accu draait. Maar het is niet veel later gewoon tijd om naar bed te gaan. Morgen bij zonsopkomst om een uur of half zes staan we weer op. Om lekker te genieten van de eerste koelere uren van de dag.

Een excursie in Koh Kong

In het stadje Koh Kong willen we graag een boottocht maken in de mangrove bossen die hier een klein maar spectaculair natuurgebied vormen. We hebben langs de weg al wat bijzondere vogels gezien en gefotografeerd en dat smaakt naar meer. In het toeristische stadje wordt overal dezelfde boottocht aangeboden. De mangrove is hier slechts een onderdeeltje van maar het woord ‘birdwatching’ staat prominent op de poster. Misschien zien we zelfs dolfijnen tijdens de boottocht. Verder is een groot gedeelte van de dag ingeruimd voor zandstrand, snorkelen en een barbecue van zeevruchten. Klinkt ook niet verkeerd en dus besluiten we om mee te gaan. Jammer dat de boot een motor heeft die veel lawaai maakt. Als we dolfijnen zien wordt er niet gestopt of vaart geminderd. Het zandstrand is (afgezien van wat afval hier en daar) inderdaad een tropisch plaatje en de zee is een feestje om in te zwemmen. Op de terugweg is de wind opgestoken en die maakt dat de boot ineens niet meer zo heel zeewaardig overkomt. Door de golven, de ondiepe kiel en toeristen die onbekommerd even een andere zitplaats kiezen aan de andere kant van de boot, maakt ons schuitje nogal grote schommelbewegingen. We zijn blij als we het kalmere water van de mangrovebossen invaren. Behalve dat de boot slechts hele brede vaargeulen kiest en ook hier de motor volle kracht vooruit blijft brullen. We zien niet één vogel….

Thailand en Battambang

We fietsen de grens over Thailand in en dat is….anders. We moeten even twee keer kijken als we de grenspost passeren maar het is echt zo: ze rijden hier links. Het lijkt of het verkeer in spiegelbeeld de veranderingen symboliseert. Hier is het asfalt breed en ultra glad. Hier zijn zelfs de zijstraten bestraat. Hier hebben ze koelkasten met een glazen deur en een stekker. Hier hebben ze een Tesco Lotus die zich als een airco-consumenten-paradijs een vierkante kilometer uitstrekt. Alles kun je er krijgen en de Thai, elegant gekleed, geven hier graag hun geld uit. Op een nachtmarkt ligt het eten prachtig uitgestald. Het is veel, het is vers en er is volop variatie.
Maar we blijven maar een paar dagen in Thailand. In Cambodja waren we namelijk nog niet klaar. Angkor Wat is de grootste attractie van Cambodja en die hebben we links (of eigenlijk rechts) laten liggen. En dus fietsen we Cambodja weer in naar Battambang waar het Franse Koloniale erfgoed in staat van verregaande vergane glorie verkeerd. De
Franse villa’s en het oude spoorlijntje verkruimelen waar je bij staat wat de stad iets schilderachtigs en treurigs tegelijkertijd geeft.



Vanuit Battambang gaan we met de boot naar Siem Reap. Het is een lange boottocht omdat het water laag staat en de rivier nogal meandert. Acht uur lang varen we door Cambodjaanse wildernis en over het grote Tonlé Sap meer. Er zijn wel wat dorpjes langs de rivier en het leven speelt zich grotendeels op de oever en in de rivier af. Overal zien we vissers aan het werk. En mensen die zichzelf, hun kleren of hun pannen wassen in het bruine water. Deze dorpjes kunnen alleen over het water bereikt worden. We zijn wel vaker in afgelegen gebieden geweest maar hier zien we de meest schrijnende armoede van de hele reis. Mensen wonen onder plastic en we kijken dwars door hun behuizingen heen. Bezittingen hebben deze mensen zo te zien nauwelijks. De kleren die ze aanhebben, een visnet, een klamboe, een pan dat was het wel zo ongeveer.

Een kijkje in de Cambodjaanse keuken

Het eten op het platteland van Cambodja is niet zo spectaculair. Langs de kant van de weg staan stalletjes met daarin een rijtje pannetjes waar je dan uit kunt kiezen. Het hoeft niet opgewarmd te worden. Het staat immers al in de gloeiende zon? Meestal is het kip met rijst of rijst met kip. En met kip bedoelen we niet een mooie kipfilet. Kip is in deze hoek van de wereld meestal: we leggen een hele kip op het hakblok en daar maken we dan mootjes van. Botten, pezen, vet en als je geluk hebt de kop en de poten, alles vind je terug in je eten. Maar kip is de veilige keuze.
In een restaurantje werd Line uitgenodigd om even in de keuken te kijken. Dit bij gebrek aan een Engelse kaart. De kokkin liet haar een kijkje nemen in de wok waar ze een gerecht in aan het klaarmaken was. Het vlees bestond uit kleine witte ronde mootjes met een botje in het midden. Het zou toch niet…… De kokkin bevestigde het vermoeden door een slangachtige beweging met haar arm te maken. Toen Line een stuk enthousiaster reageerde op de kip en het rundvlees wat ze liet zien moest ze lachen. Ze wees op de kip en daarna op de mootjes in de wok. Same same zei ze lachend. Heerlijke kip gegeten die avond (maar dat was omdat Line in de keuken is gaan kijken en niet Maarten).

Line zou pas echt graag een kijkje in de keuken willen nemen bij een Cambodjaanse school. In Cambodja geen officieel bezoek zoals in China, maar we krijgen wel een indruk omdat we vaak langs de simpele schooltjes fietsen waar alle luiken wagenwijd openstaan. School begint om half zeven ‘s ochtends maar is om een uur of elf vaak wel weer afgelopen. De kinderen spelen dan ook nog een behoorlijk deel van die tijd buiten merken we bij het langsfietsen. We horen van een andere reiziger een verklaring: de leerkrachten verdienen eenvoudigweg niet genoeg om een gezin van te onderhouden. Het is aan de leerkracht om te beslissen hoe lang de kinderen les krijgen. Als ze op tijd naar huis gaan kan de leerkracht er nog een baantje bij nemen om rond te komen. Maar goed, de kinderen die buitenspelen gaan wél naar school en dat is niet voor alle kinderen in Cambodja weggelegd. Geen school voor de kinderen in de plastic dorpjes langs de rivier, vrezen we.

Het einde in zicht

Het is nog niet zo lang geleden dat we nog spraken over maanden. Toen gingen we weken aftellen en nu is het ineens nog maar dagen. We gaan bijna naar huis. Is dit daarmee het laatste blog? Nee, we nemen nog even geen afscheid van onze ‘volgers.’ En wat en grote groep trouwe volgers hebben we gehad afgelopen jaar. Vaak wel vierhonderd individuele bezoekers per maand! Ook de laatste weken, en de eerste weken thuis zijn onderdeel van deze reis. Thuiskomen is een hele belevenis op zich. denken we zo.

En Angkor Wat?
Dit onderwerp vonden we juist bij uitstek geschikt voor Kids en hier kun je dus het verhaal over dit bijzondere tempelcomplex lezen. We hebben het lekkerste tot het laatst bewaard want Angkor Wat is een van de allermooiste Unesco sites die we deze reis bezocht hebben. En dat wil heel wat zeggen! Klik hier om direct naar de Kids pagina te gaan.


Nieuwsgierig naar eerdere belevenissen? Klik hier onder op een van de linkjes


Laos | Januari 2012
Vietsen in Vietnam | December 2011 – Januari 2012 (Kids Lees mee)
Op naar het zuiden | December 2011
Het einde van de Zijderoute | Oktober – november 2011
De Pamir | september 2011
Stannen en stempels | augustus en september 2011
Hulpdiensten in de woestijn | 8 tot 12 augustus 2011
Welcome to Iran! (Iran 2) | augustus 2011
Tegenwind (Iran 1) | eind juli 2011
Van Capadocie tot Van | half juli 2011
Istanbul | begin juni 2011
Balkan en Bulgarije | eind mei 2011
Waarin we trouwen, wij langs gaan bij Marco Polo en… | Italie | 12-05-2011
Frisch und Knusprig | half april 2011
Vertrokken | begin april 2011